جستارهایی در جامعه‌شناسی کیفری

آنچه در ارتباط با مجازات و جامعه و بررسی بازخورد اجتماعی اعمال یا اجرای مجازات از سوی نهادهای عدالت کیفری مطرح است، به زبان ساده، موضوع جامعه­‌شناسی کیفری است. جامعه­‌شناسی کیفری، شاخه‌­ای تحلیلی– تفسیری از علوم جنایی تجربی است که ناظر بر مطالعه فرآیند و کارکرد نهادهای کیفری، قانون­گذاری کیفری، فرآیند رسیدگی– دادرسی کیفری، ساختار نظام عدالت کیفری (پلیس، دادسرا و دادگاه)، مجازات­‌ها و نهادهای متولی اجرای احکام کیفری و به طور کلی تحلیل تصمیم‌­های قضایی، مطالعه بازخورد اجتماعی مجازات­‌ها و نقد و بررسی آثار آن­ها در جامعه و همچنین مقایسه آن­هاست.

برخلاف جامعه‌­شناسی جنایی یا به تعبیری جرم­‌شناسی جامعه­‌شناختی که به بررسی علل ارتکاب جرم در محیط حقیقی و مجازی  می­پردازد، جامعه­‌شناسی کیفری در پی علت‌شناسی جرم نیست؛ بلکه حیات اجتماعی قوانین و مقررات کیفری؛ اعم از ماهوی و شکلی، و سیر تکوین نهادهای حقوق کیفری و آثار اجتماعی آن­ها را بررسی می­کند. باید توجه داشت که در عنوان جامعه­‌شناسی کیفری، «کیفر» با یای نسبت، وصف جامعه‌­شناسی است و نه مصاف­‌الیه آن و از اینجا وجه تمایز آن از کیفرشناسی آشکار می­شود.

امروزه جامعه‌­شناسی کیفری با نگاهی واقع­‌بینانه و تحلیلی در سطح اجتماعی در پی درک حقایق مربوط به فرآیند قانون­­گذاری کیفری، مجازات و ارزیابی عملکرد نهادهای عدالت کیفری است.

کتاب حاضر ترجمه مقالاتی در باب مباحث پایه در جامعه‌­شناسی کیفری و زمینه­‌ساز آشنایی با آن است و گزینش پژوهش‌­ها از میان انبوه منابع جستجو­شده، بر اساس ایده پوشش‌دهی مباحث بنیادی جامعه­‌شناسی کیفری بوده است. ترتیب و چینش پژوهه­ها بر اساس منطق موضوعی و ارتباط فحوایی آن­ها بوده است و این کتاب اصولاً بر اساس پژوهش‌­های صاحب­‌نظران بزرگ و شناخته­‌شده حوزه جامعه­‌شناسی کیفری و علوم جنایی است.