الزام به تمکین در رویه قضایی (واکاوی علل تهافت آراء صادره از دادگاه‌های خانواده)

پژوهش حاضر به منظور کاهش صدور آرای متهافت و متعارض در دعاوی الزام به تمکین و بسترسازی در جهت حرکت در مسیر دستیابی به هدف نهایی ایجاد وحدت رویه قضایی به بررسی دیدگاه­‌های مبنای صدور آرای متهافت پرداخته است.

به طور کلی ابهام یا اجمال نصوص قانونی، خلأ قانون، عدم تناسب قانون موجود با عرف حاکم بر جامعه یا عدم هماهنگی مقرره با ساختار نظام حقوقی فعلی و اختلاف در نسخ یا عدم نسخ مواد قانون به تبع وضع قانون جدید، علل سبب ایجاد تفاوت یا تعارض در آرای دادگاه­‌ها هستند.

در این اثر، نگارنده ابتدا به شناسایی مواضع تشتت و اختلاف در آرای صادره از محاکم خانواده در خصوص الزام به تمکین از میان رویه­‌های قضایی موجود پرداخته است و در ادامه، علت صدور آرای متهافت در این دعاوی و دلیل قاضی در صدور هر حکم مورد بررسی قرار گرفته است.

نطر به اهمیت موضوع تمکین و آثار آن در بقای خانواده و جایگاه ویژه آن در استحکام روابط زوجین از یک سو و کثرت دعاوی دادگاه­‌های خانواده با خواسته الزام به تمکین از سوی دیگر، پژوهش حاضر به بررسی آرای قضایی صادره از مجتمع­‌های قضایی خانواده استان تهران در این باب و تعیین مصادیق مختلف «مانع مشروع» برای زوجه که وی را از تکلیف به تمکین از زوج معاف می­‌سازد، پرداخته است.

بدین منظور ضمن شناسایی آرای متهافت صادره از دادگاه­‌های خانواده و بررسی آرای فقها و حقوقدانان در آرای مذکور سه محور عمده قابل بحث دانسته شده که عبارتند از: قابلیت استماع دعوای الزام به تمکین؛ بار اثبات این ادعا و موجهات رد دعوای الزام به تمکین در آرای دادگاه­‌های خانواده که دیدگاه­‌های مختلف ناظر به هر یک از آن­ها در آرای دادگاه­‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.