دعوای اعتراض ثالث در امور کیفری، رویه ها و دکترین (چاپ پنجم)

دعوای اعتراض ثالث دعوای شخصی است که خود یا نماینده او جزء اصحاب دعوا نبوده؛ اما رأی صادره در آن دعوا منافع او را مورد تهدید قرار داده است. در چنین حالتی شخص ثالث می­تواند به رأی مزبور اعتراض نماید. در همین راستا ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای اعتراض ثالث را پیش­بینی نموده است.

در خصوص پذیرش کلی دعوای اعتراض ثالث در محاکم کیفری اختلاف نظر وجود دارد؛ به نحوی که گروهی بر این عقیده هستند که به دلیل عدم تصریح قانون­گذار در قانون آیین دادرسی کیفری و هنچنین اصل شخصی بودن جرایم و مجازات­‌ها، چنین حق اعتراضی برای ثالث متضرر متصور نیست. در مقابل گروهی اعتقاد به تفکیک رأی جزایی به جنبه خصوصی یا حقوقی و جنبه کیفری دارند؛ به نحوی که ثالث متضرر از رأی صادره، امکان اعتراض به جنبه خصوصی یا حقوقی رأی جزایی را دارد و یکی از مستندات اصلی آن­‌ها ماده ۴۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی است که به قرینه دادگاه انقلاب، شامل امور کیفری هم می­شود.

در این کتاب با روش توصیفی- تحلیلی این نتیجه حاصل می­شود که شخص ثالث متضرر از حکم کیفری که در جریان دادرسی حضور نداشته است، برای احقاق حق خود می­تواند به جنبه خصوصی (حقوقی) آرای کیفری اعتراض نماید و پیش­بینی چنین حق اعتراضی منافات با اصل نسبی بودن آرای دادگاه‌­ها و سایر اصول کیفری ندارد؛ زیرا این اعتراض صرفاً نسبت به جنبه خصوصی (حقوقی) رأی کیفری است؛ نه جنبه کیفری آن. در پژوهش حاضر، ابتدا اصول کلی اعتراض ثالث تبیین می­شود، سپس تأثیر قوانین و مقررات عام بر قواعد آیین دادرسی کیفری بررسی می­گردد و در آخر به شناخت ارکان دعوای اعتراض ثالث با نگاهی به آرای صادره از محاکم کیفری پرداخته می­شود.