گفتارهایی در استقلال قضایی، استقلال نهادهای قضایی و شبه قضایی در حقوق تطبیقی

مجموعه حاضر به معرفی استقلال قضایی و نکات قابل توجه آن در خصوص نهادهای اداری و شبه قضایی می­پردازد. نخستین و مهم‌­ترین سؤال در این خصوص این است که آیا اصولاً می­توان ویژگی «استقلال» را برای چنین نهادهایی قائل شد؟ و یا «استقلال» مختص دادگاه­‌ها و نهادهای وابسته به قوه قضایی است؟

در بخشی از این نوشتار به معرفی اجمالی موضوعاتی که در خصوص این نمونه سؤالات مطرح می­شود، پرداخته شده است. در بخشی دیگر هم علاوه بر طرح موضوعات نظری، به ارائه تجربیات نظام­‌های حقوقی در این خصوص اشاره شده است و با ارائه نقاط ضعف و قوت در هر یک از این نظام‌­های قضایی، راه را برای شناسایی موضوعات پیچیده در این زمینه باز می­کند و به نظام‌­های قضایی دیگر فرصت می­دهد تا با دیدی تطبیقی، موقعیت استقلال نهادهای شبه قضایی خود را ترسیم نموده و نقاط ضعف آن­ها را شناسایی کنند.

در بخشی دیگر، با شرحی کلی از نظام قضایی، رابطه قوه مجریه و قضاییه و میزان دخالت و حضور قوه مجریه در برخی تصمیم­‌سازی­‌های قوه قضاییه (مانند آموزش قضات و مدیریت شغلی) بحث می­شود. در پایان نیز تلاش شده است درکی شهودی از استقلال ارائه شود و به ایجاد تعادل میان پاسخ­گویی نظام قضایی بر اساس اصل تفکیک قوا و اصل استقلال قضایی توجه شود.

نهایتاً این نتیجه حاصل می­شود که ایجاد تعادل صحیح میان استقلال قضایی و پاسخ­گویی بسیار دشوار است و برای رسیدن به تعادل میان این دو، نظارت مستمر و ایجاد تغییر ضروری است.