دعاوی اسناد تجاری (چاپ‌ ششم)

توسعه اقتصادی و روابط تجاری یکی از مهم­ترین زمینه­‌های پیشرفت جامعه بشری است و در سایه این ارتباط است که قدرت­‌های تجاری شکل می­گیرند.

سند، نوشته­‌ای است که در مقام دفاع یا دعوا از آن استفاده می­شود. اگرچه صدور اسناد تجاری ابتدائاً به این منظور نیست و هدف اصلی آن جابه­‌جایی آسان و مطمئن و جایگزینی پول است، لکن استفاده از این سند در مقام دفاع یا دعوا اثر دیگری است که می­توان برای این اسناد برشمرد. در مقایسه اسناد عادی و رسمی می­توان گفت که اسناد رسمی به این دلیل که اعتبار آن به موجب قانون پذیرفته شده و نیاز به اثبات ندارد، از اعتبار بیشتری نسبت به سایر ادله برخوردار است.

اسناد اصولاً از حیث نحوه تنظیم و مقررات شکلی آن و به اعتبار منشأ دین، دارای تقسیماتی است که در یک نگاه به اسناد عادی و رسمی و در تقسیم‌­بندی دیگر به اسناد تجاری و غیر تجاری تقسیم می­شوند.

موضوع ایجاد اسناد تجاری و راه­‌حلی برای خلاصی از مسکوکات و اسکناس، تفکری است که نقش مهمی در تغییرات اخیر در جهان داشته است. اصل پذیرفته‌­شده­‌ای که در این تفکر وجود دارد، اصل جایگزینی اسناد تجاری به جای پول است. در این دیدگاه، سند تجاری همان پول است.

در رسیدگی به دعاوی اسناد تجاری بیش از اصحاب دعوا و وکلای آنان (ذی­نفعان)، لازم است قضات در تحلیل روابط بین طرفین و توصیف نقش هر یک از اشخاصی که در تنظیم سند، تسلیم و نقل و انتقالات بعدی دخالت داشته یا به شکل دیگری مانند ضامن یا قبول­‌کننده سند نقش پیدا کرده‌­اند را ارزیابی و مسؤولیتی منطبق با قانون برای آنان شناسایی نمایند؛ از این رو آشنایی با کلیات و احکام مربوط به اسناد تجاری امری ضروری و اجتناب­‌ناپذیر است.