مجموعه آرای قضایی ـ تجدیدنظر حقوقی ـ استان اصفهان ـ بهار ۱۳۹۸

در نظام حقوقی ایران، اهمیت شناخت آراء و رویه محاکم، دیر زمانی است که مورد توجه حقوقدانان قرار گرفته است. این نیاز منشأ تلاش­‌های متعددی برای استخراج و ارائه آراء محاکم کشور شده است.

برای نخستین بار، دستگاه قضایی مصمم شد به منظور اجرای تکلیف مقرر در ماده ۲۱۱ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، با ایجاد ساختاری اداری و از طریق پژوهشگاه قوه قضاییه و واحدهای پژوهشی دادگستری سراسر کشور دست به استخراج و انتشار روشمند رویه قضایی کشور بزند. نتیجه تلاش گروه­‌های علمی پژوهشگاه و واحدهای پژوهشی دادگستری­‌های سراسر کشور در قالب «مجموعه آرای قضایی» به چاپ رسید و در آن‌­ها گزیده­‌ای از آراء شعب دیوان عالی کشور، دیوان عدالت اداری و محاکم تجدید نظر استان تهران، به همراه آراء بدوی مربوطه از شهریور ماه ۱۳۹۱ در اختیار عموم قرار گرفت. واحد پژوهشی معاونت انسانی دادگستری کل استان اصفهان بر آن شد که با عنایت به مطالب و رسالت‌­های یادشده به استخراج و انتشار روشمند رویه قضایی اهتمام گزیند و مکتوبه حاضر نتیجه فعالیت­‌های واحد موصوف می­­باشد.

قضات، حقوقدانان، استادان و همچنین کارشناسان مجرب در واحدهای پژوهشی دادگستری­‌های سراسر کشور که پژوهشگاه قوه قضاییه را در این مهم یاری می­کنند، پس از مطالعه کلیه آراء دادگاه­‌های مربوطه، آرایی را که منعکس­‌کننده رویه جاری مراجع قضایی یا استنباطی خاص و قابل تأمل (شایسته نقد یا تأیید) باشد، انتخاب نموده و با تهیه چکیده­‌ای از پیام رأی و دیگر اطلاعات معین در مجموعه‌­های آراء درج می­‌نمایند. در خصوص مجموعه‌­های آراء قضایی می­توان خصایص زیر را یادآور شد:

– برای تهیه این مجموعه‌­ها، کلیه آرای صادره از مراجع قضایی مربوطه، مورد مطالعه قرار می­گیرد.

– عملیات تهیه و استخراج رویه دادگاه‌­ها به شکلی سازمان­‌یافته و مستمر صورت می­گیرد و محدود به زمانی خاص نخواهد بود. همچنین انتخاب آراء تصادفی نبوده و رصد مداومی از تحولات رویه قضایی صورت می­پذیرد.

– آراء قابل تحمل که نشان‌­دهنده نوعی نگاه به قاعده حقوقی هستند، انتخاب و آماده­‌سازی می­شوند و بدین ترتیب چاپ یک رأی در این مجموعه­‌ها به معنی تأیید آن از سوی پژوهشگاه یا دلیل بر ممتاز بودن آن نیست.

– چکیده­‌ای از پیام اصلی، قاعده حقوقی مورد حکم و ماحصل آراء منتخب در یک یا چند جمله بیان می­شود.