مرگ مغزی در فقه و حقوق ایران

موضوع پیوند اعضا در مبتلایان به مرگ مغزی و مباحث فقهی– حقوقی پیرامون آن، از جمله مباحث جدید و حساسی هستند که نیازمند بررسی­‌های بیشتر و تبیین­‌های دقیق‌­تر و عمیق‌­تری هستند. در بعضی از موارد، شخص مرگ مغزی­‌شده در نتیجه جنایت دیگری به این حالت دچار شده است، اما هنوز حیات غیر مستقرّ او پایان نیافته است؛ تا این­که پزشک و پرستار با تقطیع اعضای وی، به حیات غیر مستقرّ او پایان می­دهند. در این موارد این سؤال پیش می­‌آید که آیا عمل پزشک و پرستار، اسناد جنایت به جانی را از بین می­برد یا نه؟ بر فرض این­که اسناد باقی باشد، جانی به قصاص نفس محکوم می­شود یا قصاص عضو؟ آیا در این صورت دیه ثابت می­شود یا ارش؟ در این بین، مسؤولیت پزشک و پرستار تا چه حد است؟

البته از آن­جا که هدف در پیوند اعضا، نجات جان بیماران نیازمند از مرگ و یا رهایی آنان از درد و رنج بوده است، برداشتن عضوی از اعضای بدن افراد زنده یا مرده برای این منظور امری کاملاً معقول است. در متن حاضر، ضمن بررسی فرض‌­های گفته­‌شده، به بررسی این مسأله می‌­پردازیم که با فرض جواز تقطیع اعضا توسط پزشک، چه قوانینی در این خصوص وجود دارند و شرایط و مقررات حاکم، چه احکامی را در این خصوص مقرر می­دارند.