نشست نقد رأی ـ سوء استفاده از ضعف نفس اشخاص غیر رشید

رأی محکمه به عنوان نتیجه و ثمره فرآیند دادرسی که تجلی‌گر کنش‌های دفاعی متداعیین و کوشش استدلالی و استنباطی قاضی است، باید مورد تحلیل و واکاوی قرار گیرد تا نقاط قوت و ضعف هر رأی نشان داده شود و فرآیند استدلال و استنباط بدنه دستگاه قضایی کشور تقویت یابد. نقد و تحلیل می‌تواند در مقام رد و نقض و نفی ساختار شکلی یا ماهوی رأی باشد یا در مقام تأیید آن؛ نقد و تحلیل رویه قضایی می‌تواند ناظر به آراء محاکم یا آن‌که در مرتبه‌ای بالاتر، باشد. آن‌چه اهمیت دارد، آن است که در نقد و تحلیل آراء قضایی چه نقد با رویکرد نفی آن باشد و چه با رویکرد تأیید، نگاه مبتنی بر اصلاح و سازندگی رویه قضایی وجود داشته باشد.

برگزاری نشست‌های نقد رأی در ایران داری سابقه‌ای طولانی نیست. در این نشست‌ها قضات و اساتید برجسته، آرای صادره همکاران قضایی خود را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهند. تاکنون بیش از ۱۲۰ نشست نقد رأی قضایی در پژوهشگاه قوه قضاییه برگزار شده است که از این تعداد ۲۸ جلسه به صورت مکتوب توسط مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه منتشر و در اختیار حقوقدانان، وکلا و قضات محترم قرار گرفته است.

خلاصه پرونده: در پرونده‌ای، دادگاه بدوی، متهم را به اتهام تحصیل اسناد عادی از فرد غیر رشید با سوءاستفاده از ضعف نفس او به حبس تعزیری و جزای نقدی محکوم نموده است. مالباخته بر حسب نظریه پزشکی قانونی دچار اختلال روانی از نوع دو قطبی بوده و در سال ۱۳۸۹ حکم حجر وی صادر شده است. دادگاه تجدید نظر با توجه به مؤخر بودن تاریخ صدور حکم حجر مالباخته توسط دادگاه عمومی خانواده همدان نسبت به تاریخ انعقاد معامله (سال ۱۳۸۸) و به موجب ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی تشخیص می‌دهد که این معامله در زمانی تحریر شده که نامبرده رشید بوده و لذا رأی تجدید نظرخواسته را نقض می‌کند …