گزارش جامع سلسه نشست های علمی حقوق شهروندی و نسبت آن با قوه قضاییه

بخش قابل توجهی از گفتمان حقوقی، سیاسی، جامعه شناختی، اخلاقی و فلسفی معاصر بر «حقوق بشر» به عنوان یکی از بزرگ­ترین و مناقشه‌­انگیزترین دستاوردهای فکری بشر در دوران جدید استوار شده است. با طرح مفهوم حقوق شهروندی متعاقب ابلاغ بخشنامه رئیس محترم قوه قضاییه، بحث­‌هایی پیرامون مرز حقوق بشر و حقوق شهروندی مطرح شده است.

بررسی نظرات که در این گزارش به برخی از مهم­ترین آنها اشاره شده است، حاکی از وجود ابهام نظری راجع به مفهوم «حقوق شهروندی» و نسبت آن با «حقوق بشر» و نهایتاً تکالیف قوه قضاییه در رعایت حقوق مزبور است.

به همین منظور پژوهشگاه قوه قضاییه بر آن شد تا با برگزاری مجموعه­‌ای از نشست­‌ها و هم‌­اندیشی‌­ها، بحث‌­های مربوط به مفهوم حقوق بشر، حقوق شهروندی و نسبت میان این دو را مطرح کند و در این مسیر راهکارهایی را بیابد و به ایفای نقش قوه قضاییه در این زمینه یاری رساند.

نوشتار حاضر در سه دفتر کلی تنظیم و تنقیح شده است؛ دفتر اول تحت عنوان «حقوق بشر و حقوق شهروندی» مطالب مربوط به نشستی با همین نام را گردآوری کرده است که در آن مفهوم‌­شناسی حقوق بشر و حقوق شهروندی و ترسیم مرز میان آن دو، هدف اصلی بوده است. دفتر دوم با عنوان «نسبت قوه قضاییه با حقوق شهروندی» که همت اصلی خود را مصروف تبیین نسبت قوه قضاییه با حقوق بشر و حقوق شهروندی نموده است. در آخر دفتر سوم که مطالب مربوط به میزگرد «ارزیابی جایگاه، عملکرد و چالش‌­های هیأت­‌های (مرکزی و استانی) نظارت بر حفظ حقوق شهروندی» را گردآوری کرده است. در انتهای نوشتار، بخشی تحت عنوان نتیجه­‌گیری و ملاحظات درج شده است  که ضمن ارائه تصویری کلی از هر سه دفتر، مناقشات موجود در خصوص حقوق شهروندی و راهکارهای حل آن را با توجه به وظایف قوه قضاییه در این زمینه بیان کرده است.