بررسی مبانی فقهی تداخل در قصاص

تداخل در قصاص در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ با تغییرات و نوآوری­‌هایی همراه بوده است. تداخل و عدم تداخل هنگامی مطرح خواهد شد که در دو جنایت انجام گرفته باشد. مراد از تداخل قصاص این است که برای جنایت داخل­‌شده، قصاص وجود ندارد و جانی به قصاص جنایت دوم یعنی جنایت شدیدتر که بر حسب مورد ممکن است نفس یا عضو باشد، محکوم می­شود. قاعده تداخل در قصاص از مهم­ترین قواعد باب قصاص است و در بیشتر درگیری­‌های منجر به مرگ مطرح می­شود. در مسأله تداخل قصاص، اصل عدم تداخل اسباب و مسببات است.

با وجود تلاش­‌هایی که در زمینه تدوین قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ انجام شده است، کاستی­‌هایی در آن هست و به لحاظ شرعی می­توان به برخی از فروع آن اشکال کرد. دو اشکال در خصوص قانون یادشده بیان می­شود که اولی به عموم ادله برمی­گردد و دومی در اطلاق مقامی ادله جنایت، ریشه دارد.

در همین راستا، نشست علمی با موضوع بررسی مبانی فقهی تداخل در قصاص در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ از سوی پژوهشگاه قوه قضاییه با همکاری مراکز آموزشی و پژوهشی سراسر کشور به منظور نقد و تحلیل آراء و رویه قضایی و نقد مفاد قانونی برگزار شده است. در بخش اول این گزارش، مباحث مطرح­‌شده در این نشست و در بخش دوم با عنوان مستندات علمی با هدف جمع­‌آوری و مستندسازی آراء، نظرات و فتاوای فقهای امامیه درباره موضوع نشست توسط نگارنده تدوین و ارائه شده است.