نظارت شکلی دیوان عدالت بر آرای دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو الزامات دادرسی منصفانه

دیوان عدالت اداری از نهادهای تخصصی قضایی– اداری می‌باشد که طبق اصول ۱۷۰ و ۱۷۳ قانون اساسی، وظیفه رسیدگی به شکایات از آرا و تصمیمات قطعی دادگاه‌های اختصاصی اداری و کنترل قضایی آیین‌نامه‌ها، نظامات و مقررات دولتی را بر عهده دارد. نظارت شکلی، نوعی از رسیدگی است که در آن مرجع رسیدگی وارد ماهیت دعوی نشده و به این موضوع می‌‌پردازد که آیا مورد شکایت موافق قانون صادر شده است. دادرسی اداری، نظامی نیازمند آیین دادرسی جداگانه است. عناصر یک نظام مطلوب برای عدالت اداری را می‌توان در فرآیند دادرسی اداری منصفانه یافت.

هنگامی که از دادرسی منصفانه سخن می‌گوییم، مقصود دادرسی‌ای است که با ساز و کارهای مناسب قضایی، مطابق با اصول حقوقی و رعایت تشریفات قانونی، همراه انصاف و عدالت انجام می‌گیرد.

کتاب حاضر به تحلیل و شناسایی دقیق نوع رسیدگی مورد بحث بر آرای دادگاه‌های اختصاصی اداری با توجه به ویژگی‌ها و قواعد حاکم بر این نوع از نظارت و نحوه اعمال اصول دادرسی منصفانه، طی دو بخش نخست، الزامات دادرسی منصفانه در دادگاه‌های اختصاصی اداری و دوم، نقش دیوان عدالت اداری در رعایت الزامات دادرسی منصفانه می‌پردازد و نهایتاً ضمن بازشناسانی حدود نظارت شکلی، به این نتیجه می‌رسد که قواعد ناظر بر اصول دادرسی منصفانه در دادرسی اداری دیوان عدالت اداری ضمن پذیرش محدود، به صورت نسبی و موردی مد نظر قضات دیوان قرار گرفته و در آرای شعب و هیأت عمومی مشاهده می‌گردد؛ اما به طور کامل و مطلوب رعایت نشده و پیشنهادهایی که به نظر نگارندگان برای اصلاح و رفع نواقص مفید می‌باشد، ارائه می‌شود.