نشست نقد رأی شماره ۱۶ـ معاملات تاجر در دوران توقف و اعتراض ثالث به آن

رأی محکمه به عنوان نتیجه و ثمره فرآیند دادرسی که تجلی‌گر کنش‌های دفاعی متداعیین و کوشش استدلالی و استنباطی قاضی است، باید مورد تحلیل و واکاوی قرار گیرد تا نقاط قوت و ضعف هر رأی نشان داده شود و فرآیند استدلال و استنباط بدنة دستگاه قضایی کشور تقویت یابد. نقد و تحلیل می‌تواند در مقام رد و نقض و نفی ساختار شکلی یا ماهوی رأی باشد یا در مقام تأیید آن؛ نقد و تحلیل رویه قضایی می‌تواند ناظر به آراء محاکم یا آن‌که در مرتبه‌ای بالاتر، باشد. آن‌چه اهمیت دارد، آن است که در نقد و تحلیل آراء قضایی چه نقد با رویکرد نفی آن باشد و چه با رویکرد تأیید، نگاه مبتنی بر اصلاح و سازندگی رویه قضایی وجود داشته باشد.

برگزاری نشست‌های نقد رأی در ایران دارای سابقه‌ای طولانی نیست. در این نشست‌ها قضات و اساتید برجسته، آرای صادره همکاران قضایی خود را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهند. تاکنون بیش از ۱۲۰ نشست نقد رأی قضایی در پژوهشگاه قوه قضاییه برگزار شده است که از این تعداد ۲۸ جلسه به صورت مکتوب توسط مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه منتشر و در اختیار حقوقدانان، وکلا و قضات محترم قرار گرفته است.

خلاصه پرونده: رئیس محترم شعبه …، حکم ورشکستگی یک شرکت منحل‌شده را که تاریخ توقف آن، شش سال قبل از تاریخ صدور حکم ورشکستگی بوده است، به درخواست خود شرکت صادر کرد. بعد از صدور حکم ورشکستگی، اعتراض ثالثی نسبت به تاریخ توقف صورت گرفت و ریاست شعبه آن را پذیرفت و تاریخ را به جلو برد و با تاریخ صدور حکم، انطباق داد که در نتیجه تاریخ توقف شش سال جابه‌جا گردید. در مرحله سوم، به حکم ناشی از اعتراض ثالث، اعتراض کردند که این امر در شعبه دیگری وارد دانسته شد و تاریخ توقف دوباره به شش سال قبل، بازگشت داده شد. در این میان یک مسأله جانبی هم اتفاق افتاد و آن بحث معامله‌ای بود که مدیر شرکت در زمان انحلال شرکت انجام داده است؛ بدین صورت که وی ملکی را فروخته و مدیر تصفیه ورشکستگی، خواستار ابطال این معامله شده است؛ به اعتبار این‌که معاملات پس از توقف باطل است یا دلایلی شبیه آن.